Mont Saint-Michel *****

Topattractie van Normandië

De Mont Saint-Michiel is samen met de Eiffeltoren de bekendste 'landmark' van Frankrijk. En dat is terecht want het kleine eiland voor de kust tussen Normandië en Bretagne is betoverend mooi en is in veel opzichten uniek. De abdij boven op de enige berg van het eiland kent een lange geschiedenis en een enorme hoeveelheid zalen, vertrekken en gangen. Je bent er echter nooit alleen, want hier komen na Parijs de meeste toeristen van Frankrijk.

In de jaren negentig van de vorige eeuw bezocht ik de Mont Saint-Michel voor het eerst. Ook toen stond het al bekend om de drukte en daarom besloten we pas aan het einde van de middag richting het eiland te gaan. De auto parkeerde je nog op de dijk en liep je het laatste stukje, dat in ons geval ook zo was vanwege het tijdstip.

Kwam je midden op de dag, dan stond je auto kilometers ver en met als gevolg een fijne doch eetlust opwekkende wandeling. Ik kan mij nog goed de weg naar de dijk herinneren want die was aan beide kanten compleet volgebouwd met restaurants, hotels, winkels en allerlei kermisattracties. Het was één groot feest dat totaal niet paste bij een bezoek aan een abdij.

Geen eiland meer

Kennelijk is dat besef ook bij de Fransen de afgelopen jaren gegroeid. Daarbij speelde nog een ander probleem waardoor dit UNESCO monument zijn unieke karakter kwijt zou raken; de dijk naar het eiland zorgde er mede voor dat de zee rondom de Mont Saint Michel verzandde waardoor het water zich alleen bij springtij zich liet zien. De Mont Saint Michel was op de meeste dagen geen eiland meer en zou bij niets doen zou het over een jaar of vijftig helemaal zijn ‘vast gegroeid’ aan het land.

Na vijftien jaar studie en planning staken de Fransen in 2003 de handen uit de mouwen. Eerst werd er een nieuwe fraaie brug gebouwd van hout en beton. Daarna werd de dijk gesloopt en een begin gemaakt met het halen van een deel van het slib in de baai. Dit doen ze slim want door de monding van een riviertje om te leggen zal het slib vanzelf worden afgevoerd. Met dit laatste waren ze tijdens ons bezoek nog bezig.

Bij deze hele verbouwing is er ook nagedacht over de toegankelijkheid en het beheren van massa’s toeristen die elke dag de Mont Saint Michel bezoeken.

En dat hebben ze goed gedaan. Er werd besloten dat de nieuwe brug alleen toegankelijk is voor voetgangers en pendelbussen, volgens de bordjes komen zelfs fietsers er niet op. De pendelbussen rijden elke vijf minuten vanaf een enorm parkeerterrein dat een kilometer of drie in landinwaarts ligt. Je betaalt voor je parkeerplaats waarna je de ‘gratis’bus neemt naar het eiland. Het hele systeem loopt zeer soepel en je staat binnen een kwartier na aankomst voor de poort van de Mont Saint Michel.

De toeristische attractie zelf is bijna tachtig meter hoog en ongeveer 195 meter in omtrek. Het grootste deel van het eiland wordt ingenomen door de abdij zich uitstrekt over verschillende niveaus. Volgens mij is het het enige klooster van Frankrijk dat zich over meerdere verdiepingen uitstrekt en één van de weinige kerken die boven elkaar zijn gebouwd. Het hele complex is in honderden jaren gebouwd en is architectonisch zeer interessant.

Drukte ontwijken

De abdij is op twee manieren te bereiken, via de hoofdpoort loop je door het dorpje naar boven via de Grande Rue. Deze naam is wel een beetje ambitieus want het is nogal krap, maar wel mooi. Dit is duidelijk de populaire route en als het druk is, en dat is het vaak, kan je hier over de hoofden lopen. Wil je de meute ontwijken, dan ga voor de hoofdpoort linksaf en loop je langs de rotsen naar een kleine ingang. Deze geeft toegang tot steil dat eindigt voor de ingang van het klooster.

Wij bezochten het klooster begin mei en omdat de Fransen in die tijd nogal wat vrije dagen hebben, Frankrijk is kampioen vrije dagen, was het behoorlijk druk voor de kassa en stond er een wachtrij van ongeveer dertig minuten. Omdat je toch in een mooie omgeving staat is dat niet zo heel erg, je moet jezelf op zo’n moment vermaken. Dat lukte niet iedereen want vlak voor ons stond een Nederlands gezin met drie kinderen. De lange rij bleek voor dit stel een ware test voor hun huwelijk en dat bleek daar maar net tegen bestand. In het begin was het gekibbel wel vermakelijk maar met de kassa in zicht was de pret verdrongen door plaatsvervangende schaamte en had ik de neiging om mijn diensten als mediator aan te bieden.

Bezoek abdij

Eenmaal binnen in het klooster kom je na het beklimmen van een wederom steile trap kom je op een soort van overloop met aan de linkerkant een prachtig uitzicht op het dorpje beneden. Het verhaal gaat dat na de Franse Revolutie toen de abdij dienst deed als strafinrichting, een gevangene hier naar beneden is gesprongen. De naam van het plein herinnert nog aan deze gebeurtenis.

Hierna kom je op het plein voor de ingang van de eerste kerk. Dit is een bijzondere plek en ik vond het één van hoogtepunten van ons bezoek. Aan de ene kant staat de kerk en aan de andere kant heb je een wijds uitzicht over het wad. Wie hoogtevrees heeft, zoals de auteur van dit artikel, moet wel even slikken bij de rand van het terras want het is een behoorlijke hoogte.

Vikingen

Het portaal van de kerk doet een beetje Italiaans aan maar het interieur is dat allerminst. Het schip is typische Romaans terwijl het koor juist Gotisch is. Deze bende van stijlen is voor ons bijzonder aantrekkelijk te meer omdat het hele bouwwerk met uitzonderlijk vakmanschap is gebouwd. Het plafond is compleet van hout en heeft een vorm van een omgekeerd schip. Dit zie je wel meer in Normandische kerken en is een verwijzing naar de Vikingen die meesters waren in het bouwen van houten boten. De Vikingen, die na de tiende eeuw de dienst uitmaakten in Normandië en later ook in Engeland, waren trouwens grote sponsoren van de kerk en hebben ook bij de bouw van de Mont Saint Michel een grote rol gespeeld.

Eenmaal binnen vergeet je al snel dat je zo hoog zit en dat alle bouwmaterialen omhoog zijn gesleept. Een enorme prestatie van die Middeleeuwers waar een groot rad verder in het complex nog aan herinnert. De kerk is op een oudere kerk gebouwd die nu als crypte dienst doet. Daar kom je later maar eerst moet je door de kloostergang die tot één van de fraaiste van Frankrijk hoort. Vanuit het hof heb je een prachtig uitzicht op de toren van de kerk waar Sint Michel op de punt staat.

De kloostergang staat op zijn beurt weer op een complex van zalen en galerijen waar je via trappetjes en gangetjes doorheen wordt geleid. Deze tocht lijkt oneindig en de ene mooie ruimte wordt afgewisseld door de andere waardoor je hier snel de draad kwijt raakt. Indrukwekkend is het oude Karolingische kerkje waarop de huidige kerk is gebouwd. Het is nu de crypte die in de elfde eeuw flink is verbouwd door er enorme dikke zuilen te plaatsen die de kerk dragen.

Kloostertuin

Uiteindelijk eindigt het bezoek in het kloostertuin waar je een beetje kan bijkomen. Dit is niet de slechtste plek om even uit te rusten omdat zo’n beetje iedereen direct naar de uitgang doorloopt om zich in de drukt op de Grande Rue te storten is het juist hier betrekkelijk rustig. Eenmaal buiten leidt de drukke hoofdstraat je terug naar de hoofdpoort waar je de bus terug kan nemen naar het parkeerterrein.

Ondanks de drukte is deze straat wel de moeite waard om even goed te bekijken. Er is hier zowaar nog een museum te vinden in het huis van Bertrand du Guesclin, de held van de Fransen uit de Honderdjarige Oorlog en in drie boeken van Thea Beckman die ik mij jeugd eindeloos heb gelezen. Tijdens zijn vele veldtochten tegen de Engelsen woonde zijn vrouw in Mont Saint Michel dat nooit in handen van de vijand zou komen. Wij zijn hier niet naar binnen gegaan omdat we gewoon weg te moe waren. Wat we ook gemist hebben is een wandeling over de vestingmuren, wat jammer is want dat schijnt de moeite waard te zijn.

Moet je er nu heen?

De Mont Saint Michel staat in de groene gids aangemerkt als ‘de reis waard’ maar is hij dat ook? Het is zeker bijzondere plek maar het is er wel heel erg druk. Zelfs in de meivakantie was het in de nauwe straatjes bijna niet te doen om als gezin bij elkaar te blijven. Je zou er goed aan doen om kinderen onder de acht met een GPS chip uit te rusten om ze weer terug te vinden. De hoeveelheid mensen maakt het moeilijk, maar niet onmogelijk om de schoonheid van de Mont Saint Michel te zien. Eigenlijk is het allermooiste van deze topattractie het silhouette van het eiland en die zie je alleen van een afstand, als je er eenmaal bent zie je die niet meer.

Om terug te komen op de vraag of je de Mont Saint Michel moet bezoek; het eiland is zeker een bezoek waard maar als je in de buurt bent zou ik ’s avonds eens een bezoekje brengen. Na een uur of vijf beginnen de meeste toeristen te vertrekken en dan kan je nog net het klooster bezoeken want de kassa is tot 18.00 uur open. Daarna kan je lekker wat gaan eten in één van de restaurants om vervolgens de zonsondergang te bekijken op één van de vele terrassen.

Ondanks de drukte hoort de Mont Saint Michel absoluut op de bucketlist van elke Frankrijkganger. Gaan dus!