Guédelon ****Modern middeleeuws kasteel in het noorden van Bourgondië
Het doet denken aan de bouw van de Batavia in Lelystad. Al betrof het toen een schip uit de zeventiende eeuw, nu gaat het om een kasteel uit de dertiende eeuw. Het idee komt van Michel Guyot die na enige moeite het financieel voor elkaar kreeg om het kasteel te bouwen, helemaal volgens de technieken uit de dertiende eeuw.
Bij het ontwerp van het kasteel is er natuurlijk goed gekeken naar kastelen uit de dertiende eeuw. Daarbij is er een uitgebreide studie gedaan naar de kastelen van Ratilly en Yèvre-le-Châtel. Het ontwerp is een bescheiden kasteel met een woongedeelte, een grote binnenplaats die in ommuurd met op de hoeken ronde torens.
Om het kasteel te kunnen bouwen werd er eerst gekeken naar een geschikte plek. Dat lijkt simpeler dan het is want in de dertiende eeuw waren de transport mogelijkheden beperkt en daarom moet er zoveel mogelijk bouwmateriaal in de buurt van het toekomstig kasteel aanwezig zijn. Denk aan hout, klei, steen en natuurlijk water.
Deze plek werd gevonden waarna een groep vrijwilligers aangevuld met archeologen, bouwkundigen en historici begonnen met bouwen. Net als in de middeleeuwen ontstond er rondom de bouwplaats een dorp waar de steenhouwers, touwslagers, pottenbakkers, boeren en nog veel meer ambachtslieden een werkplaats kregen.
Ruim twintig jaar bouwen
In het midden van dit geheel rees langzaam maar zeker het kasteel op. Na ruim twintig jaar bouwen is het nu bijna klaar en de verwachting is dat in 2025 het gebouw wordt opgeleverd. Daar hebben ze dus best lang over gedaan en in de middeleeuwen deden ze dit ook wel wat sneller. Maar toen hoefde ze ook niet na te denken over technieken van acht eeuwen oud. Omdat juist de bouw het meest interessante is doe je er goed aan om daarvoor nog een kijkje te nemen.
Wij bezochten de bouwplaats op doorreis van gîte naar gîte. De navigatie gaf aan dat we ruim twee uur te vroeg op onze plaats van bestemming zouden zijn en omdat Guédelon langs de route lag vonden we dat een geschikte plek om de tijd te doden. En dat was het zeker!
Het was een warme week en op de grote en volle parkeerplaats was het rennen naar de schaduw. Eenmaal binnen krijg je het gevoel van een themapark wat nog eens onderstreept werd door de vrijwilligers dat volgens de laatste mode uit de dertiende eeuw was gekleed.
Activiteiten
Als vanzelf loop je eerst richting het kasteel dat nog volop in de stijgers stond. We besloten eerst de werkplaatsen te bezoeken waar tal van activiteiten werden aangeboden. Zo kan je zelf een kruisgewelf in elkaar zetten, een kapiteel houwen en zijn er tal van demonstraties. Dit klinkt veel suffer dan het is; het is echt interessant en leuk.
De theorie van het maken van een kruisgewelf wordt uitgelegd tijdens één van de vele demonstraties.
Dit klinkt vooral iets voor kinderen en je ziet ook veel jongeren hier druk in de weer. Tot mijn verbazing deden de volwassenen ook lekker mee met dit gebeuren. Zo zag ik een volwassen man met zijn zoon en zijn (schoon)vader druk discussiëren over hoe een kruisgewelf moet worden opgebouwd. Het is prachtig om te zien dat geschiedenis wordt beleefd!
Het kasteel zelf is nog niet klaar maar het grootste deel staat. Het woongedeelte is helemaal klaar dat is werkelijk prachtig. De grote ridderzaal heeft een indrukwekkend plafond maar het leukst vond ik de galerij waar je vlak onder het dak loopt. In ons geval was het zo druk dat er sprake van filevorming was en omdat de galerij erg smal is en altijd mensen de andere kant op willen duurde het lang voordat je eruit was. Het massatoerisme is toch iets van onze tijd maar goed je dat mag de pret niet drukken.
Leuk voor kinderen
Het kasteel van Guédelon is een geweldig uitje en zeker een aanrader voor kinderen. Je leert veel over het leven in de dertiende eeuw en met name over hoe je een kasteel bouwt. Of een ander groot gebouw zoals een kerk. Er zijn ook plannen om als het project klaar is op dezelfde manier een klooster te bouwen.
Om het geheel goed te bekijken kan je gerust een hele middag of ochtend uittrekken. Er is veel te zien en om een beetje bij te komen is er een herberg waar je kan genieten van een hapje en drankje. Er zijn ook rondleidingen en er is zelfs een Nederlandstalige gids. Wij hebben het niet gedaan maar wat ik heb even bij zo’n uitleg gestaan en de gids wist waar ze het over had en vertelde het bijzonder leuk.
Wij hadden aan onze geplande twee uur niet genoeg. Nadat we alles goed hadden bekeken zagen we dat we er bijna een uur langer over hadden gedaan waardoor we te laat aankwamen bij onze gîte. Gelukkig kenden de eigenaren Guédelon en begrepen volkomen waarom we later waren.
Het is duidelijk dat we met dit experiment meer te weten zijn gekomen over de dertiende eeuw. Ik heb wel mijn vragen in hoeverre je het verleden kan na doen. Voordat mijn bezoek dacht ik een soort Thor Heyerdahl situatie zou aantreffen maar dat is niet zo. Ze doen hier echt hun best om zoveel mogelijk van het verleden te weten te komen en te leren.
De grootste winst is natuurlijk dat de historische interesse door iedereen die hier is geweest wordt gewekt. En dat is altijd goed.
TIP: Niet alles is middeleeuws bij het Kasteel van Guédelon. Op de parkeerplaats zijn laadpalen om je auto op te laden.
Video van Guédelon
Beelden van Guédelon
E-Magazine Bourgondië
In bezit een ereader of tablet? Download dan het E-Magazine over Bourgondië. Deze lees lekker je op je vakantieadres en ontdek je mooiste dorpen en leukste plekken.
Kaart van Guédelon en omgeving
Les plus beaux villages de France weergeven op een grotere kaart
In de buurt van Guédelon
Rogier SwagermanGeschiedenis van het kasteel van Versailles
Wij hebben het kasteel het Loo in Apeldoorn en zo zijn er talloze voorbeelden in Europa. Maar hoe is zo gekomen dat een gehucht werd omgetoverd tot het centrum en voorbeeld voor de wereld?
Dorpje Versailles
Aan het einde van middeleeuwen was Versailles een klein dorp twintig kilometer ten westen van Parijs. De plaatselijke heer had goede connecties aan het hof en om deze relaties een beetje te onderhouden gebruikte hij zijn landhuis voor jachtpartijtjes. Bij deze feestjes was ook de jonge koning Lodewijk XIII wel eens aanwezig en kennelijk beviel het koning het daar wel want later kocht hij zelf in Versailles 350 hectare jachtgrond en liet er een bescheiden jachtkasteel bouwen.
Zijn opvolger, Lodewijk XIV, pakte het allemaal wat voortvarender aan. De stad Parijs vond hij maar niets; het stonk er geweldig en hij had een jeugdtrauma opgelopen bij een oproer waar het volk bijna zijn slaapkamer was binnengedrongen. ‘Dat nooit meer’ moet hij gedacht hebben.
Bouwproject
Nu had hij net als zijn voorgangers zich aan de Loire bij Blois kunnen vestigen maar dat was kennelijk niet zo zijn ding. Hij wilde iets nieuws en liet zijn oog vallen op het kleine jachtkasteel in Versailles. Het begon met wat aanpassingen maar zoals het gaat met verbouwingsplannen kwam van het één van het ander. Zo moest er een mooie tuin komen, leuke stallen voor de paarden en ruimtes voor de regering want het land moest worden geregeerd vanuit het kasteel. Daarbij had de koning ook last van voortschrijdend inzicht; er werd nog weleens wat afgebroken wat een paar jaar daarvoor net was gebouwd.
Al snel bleek dat het dorp in de weg lag en dus werd het gesloopt. Daarbij heb je bij Lodewijk XIV het idee dat hij de inwoners gewoon liet wegjagen en klaar, maar zo is het niet helemaal gedaan. De dorpelingen kregen eerst een reëel aanbod op hun eigendom. Iedereen die daarna toch bleef zitten werd met zachte dwang verwijderd.
Tijdens het leven van Lodewijk XIV is het paleis drie keer op grote schaal uitgebreid. Pas in de laatste verbouwing is de spiegelzaal toegevoegd. Op de plek waar de beroemde zaal nu is was vroeger een enorm terras waar toneelvoorstellingen werden geven waarin de koning zelf vaak meedeed in de rol van Apollo. De rol van de zonnegod heeft hem de bijnaam de zonnekoning opgeleverd.
Tijdens de vele verbouwingen is het oude jachtkasteel altijd herkenbaar gebleven en ook nu nog is het nog goed te herkennen als centrum van het hele complex. Als je vanaf de straatkant het kasteel nadert wordt je haast vanzelf naar dit oudste stukje aangetrokken. Hier bevindt zich op de eerste etage de koninklijke slaapkamer en als je op de zwart en witte tegels op het pleintje daarvoor staat krijg je goed een idee hoe het karakter van het oude jachtslot was.
Waarom eigenlijk zo’n groot paleis?
Het paleis was een huzarenstukje van Lodewijk XIV die daarmee op verschillende manieren zijn macht liet zien. Natuurlijk begint dat met het formaat; ook nu begrijpen wij onmiddellijk dat de bewoner van een groot huis belangrijk is. Lodewijk ging echter veel verder in Versailles.
Als je Versailles wilt begrijpen moet je beseffen dat de absolute macht van de Franse koning zoals Lodewijk XIV die had niet vanzelfsprekend was. De eeuwen daarvoor was de koning van Frankrijk slecht de eerste onder zijn gelijken. Het kwam ook wel eens voor dat aantal gelijken rijker en machtiger waren dan de koning zelf. Denk bijvoorbeeld aan de hertogen van Normandië, van Anjou of van Bourgondië. Deze machtige mannen hebben meer dan eens hun wil aan de koning opgelegd en het land verdeeld.
De spiegelzaal werd pas later tijdens het leven van de zonnekoning toegevoegd en was de ontvangst- en feestzaal van Lodewijk XIV. Later werd hier het Duitse Keizerrijk uitgeroepen en de vrede van de Eerste Wereldoorlog getekend.
Lodewijk XIV voelde er niets voor om een speelbal van de edelen te zijn en gebruikte Versailles om te heersen over zijn edelen. Hier werden de baantjes en privileges uitgedeeld en zo werden de edelen gedwongen om zich in Versailles te vestigen en zich te schikken in de gebruiken en tradities die de koning in rap tempo bedacht.
Hertogen en graven die twee of drie generaties daarvoor de koning nog hun wil konden opleggen moesten nu blij zijn dat ze in de rij mochten staan om te zien hoe de koning zich omkleedde. Zo waren er honderden tradities en gewoontes aan het hof die allemaal er op gericht waren om de edelen eronder te houden.
Lodewijk XIV is de bekendste koning maar niet de laatste koning die Versailles bewoonde. Zijn achterkleinzoon en opvolger Lodewijk XV regeerde Frankrijk ook vanuit dit paleis en liet het ook verbouwen maar lang niet ingrijpend als zijn voorganger. Zijn grootste bijlage is het Petit Trianon en liet daarachter een Engelse landschapstuin aanleggen en dat is ook een zeer geslaagd project.
Ook de laatste Franse koning voor de Revolutie zetelde in het paleis. Lodewijk XVI gaf het Petit Trianon aan zijn koningin Marie-Antoinette. Zij liet in de buurt van het kleine paleis een klein theater, een boerendorpje en een tempel der liefde bouwen. Prachtige werkjes die er er nog altijd staan en is vandaag één van de attracties in het park.
Franse Revolutie
De Franse Revolutie maakte een einde aan het koninkrijk Frankrijk. De koning en koningin werden door een woedende menigte op 5 oktober 1789 hier opgehaald en in Parijs gevangen gezet.
Later werd het koninklijk paar onthoofd en daarmee was Versailles zijn voornaamste bewoner en functie voorgoed kwijt. De revolutionairen verkochten de inboedel maar lieten het gebouw en de tuin vreemd genoeg vrijwel ongemoeid.
Napoleon
Ook Napoleon deed niets met Versailles. Hij begreep heel goed dat Versailles symbool stond voor onderdrukking van de absolute koningschap en liet het kasteel links liggen. Jaren gebeurde er niets tot in 1833 Louis Philippe er een museum van maakte. Hij liet de linkervleugel verbouwen met een zaal ter glorie van de geschiedenis van Frankrijk. Een interessante galerij met enorme schilderijen met de militaire geschiedenis van Frankrijk.
Vrede van Versailles
Na de revolutie was Versailles nooit meer de zetel van het staatshoofd maar was nog wel twee keer het toneel van grote gebeurtenissen in de wereldgeschiedenis. Beide had iets met oorlog en Duitsland te maken.
In 1871 versloeg Pruisen Frankrijk in een korte maar bloedige oorlog en werd in de spiegelzaal het tweede Duitse Keizerrijk uitgeroepen. In 1919 werd op dezelfde plek de vrede ondertekend van de Eerste Wereldoorlog en bezegelde daarmee het einde van het Duitse Keizerrijk. Deze vrede was geen lang leven beschoren en zoals bekend was het één van de vele oorzaken van de Tweede versie van de wereldoorlog.
Nu is het kasteel van Versailles een museum en is met meer dan vijf miljoen bezoekers tot de grootste toeristische attracties van Frankrijk. Zo nu en dan gebruikt de Franse president het paleis voor een staatsbanket als een ander staatshoofd op bezoek komt.
Bourgondië: de belofte van een heerlijk leven
Van alle streken in Frankrijk spreekt Bourgondië ons Nederlanders waarschijnlijk het meest aan. Alleen het woord al. Spreek Bourgondië maar eens hardop uit en je krijgt direct een gelukkig gevoel. Bourgondisch leven spreekt iedereen aan en als we de bierreclame mogen geloven, begrijpen wij calvinisten daar niets van. Zak je onder de rivieren, dan vind […]